Este val do río de Cereixa sempre estivo xunguido ao mundo. Terra de emigrantes, agora recibe xentiña de fóra. Como eses homes da Europa oriental, criados entre tocóns inmensos e bosques milenarios, verdadeiros mestres do sector forestal, afincados agora entre nós. O ano pasado, na equipa de desbroce de Becerreá que limpou a croa do noso castro, acompañounos un xigante moldavo. Faltábanlle dúas dedas da mao dereita e sobráballe curiosidade científica. El deseguida entendeu como era un castro mineiro romano, porque coñecía ben o impacto da minería aurífera en Romanía. A antiga Dacia e a Gallaecia eran as dúas provincias que fornecían de ouro ao Imperio. O noso compañeiro moldavo acertou a dicir: Se se atopa o ouro dos romanos, Galicia deixaría de se pobre! Isto dito por un moldavo, é moito dicir.
Un ano despois, chega ao castro outra partida para limpar os rebrotes que inzan a croa. De entre eles, o máis falagueiro é Alí, un marroquino oriundo da cidade de Tetuán. Alí veu de alá, vive aquí e cre en Alá. De feito participa do xexún do Ramadán e atura como pode a calor abafante tirando de Fontecelta. Ao rematar a xornada achégase ao sector 02 da escavación e pregunta polos achádegos. Cóntanos cuns ollos picarentos que en Tetuán os anciáns gardan uns pergameos antigos nos que se recolle a ubicación exacta de tesouros pagáns agochados baixo terra. Para desencantalos cómpre ter coidado, porque por baixo do tesouro pode estar agochado un diaño. O relato de Alí deixounos de pedra. En Tetuán tamén teñen o seu particular Ciprianillo e a súa versión da Caixa de Pandora. Nós retrucamos a Alí falándolle do seu Burato, o Burato dos Mouros, e de como moitas veces baixo os castros hai dúas trabes, unha de ouro e outra de alcatrán, que hai que saber elixir para que o conto remate ben.
Os mouros do século XXI voltaron ao castro. De seguro que os devanceiros de Alí en Tetuán falaron con labregos lemavos enviados ao Rif a loitar contra as cabilas. Neses intercambios seica os mouros enviaban saúdos aos seus parentes dos castros de Lemavia e mesmo cedían o sinal para recuperar os tesouros que deixaron cando a Mourindade abandonou a terra de Santiago Apóstolo. A historia vén de lonxe. Os cidadáns lemavos tiñan unha unidade de cabaleiría propia no exército romano. Estes cabaleiros foran enviados a África, á Mauritania, a loitar contra os mouros. Aínda se preserva por aqueles lares algunha estela funeraria lemava.
Historias de ida e volta… durante dous mil anos.